Alle vaste academische staf mag zich vanaf november ‘professor’ noemen

'Iedereen Professor' brengt meer gelijkheid en erkenning

23 oktober 2024

Met Iedereen Professor krijgen universitair docenten en -hoofddocenten het promotierecht. Daarnaast mag iedereen van de vaste academische staf de titel professor voeren en een toga dragen bij academische gelegenheden.

Het cortège van hoogleraren tijdens MomenTUm. Foto: Bart van Overbeeke
Het cortège van hoogleraren tijdens MomenTUm. Foto: Bart van Overbeeke

Het cortège tijdens MomenTUm zou volgend jaar zomaar eens flink groter kunnen zijn. Want met Iedereen Professor mag ieder lid van ý’s vaste academische staf zich voortaan professor noemen en mogen ze een toga dragen tijdens academische plechtigheden. En, misschien nog wel belangrijker: krijgen ook universitair docenten het recht om hun promovendi de doctorstitel toe te kennen. “De tijd is er rijp voor.”

Decaan Kees Storm van Applied Physics and Science ý is de grote aanstichter van Iedereen Professor. In zijn intreerede in 2018 betoogde de kersverse hoogleraar al dat er wat zaken moderner en minder hiërarchisch konden binnen de academische wereld. Hij vatte dit samen onder de noemer Iedereen Professor.

Zo zouden volgens Storm alle universitair docenten en universitair hoofddocenten het promotierecht moeten krijgen. Daarnaast verkondigde hij dat alle vaste academische staf zich ‘professor’ zou mogen noemen en dat ze een toga mogen dragen bij officiële academische gelegenheden.

Veel discussie

“Ik plaatste mijn boodschap op Twitter, en daar barstte de discussie los. Ik ben met veel mensen hierover in gesprek gegaan en uiteindelijk pikte De Jonge Akademie van de KNAW het idee op. Zij, en in het bijzonder toenmalig voorzitter Marie-José van Tol, hebben er echt een push aan gegeven. Zij hebben het grote werk gedaan, steun gezocht voor het idee en ervoor gezorgd dat Iedereen Professor bij de Nederlandse universiteiten op de agenda kwam.”

Decaan Kees Storm. Foto: Bart van Overbeeke
Decaan Kees Storm. Foto: Bart van Overbeeke

Dat we dit met z’n allen hebben weten te fiksen, maakt me trots.

Kees Storm, decaan Applied Physics and Science ý

Ook aan zijn eigen universiteit wordt Iedereen Professor vanaf 1 november werkelijkheid, zes jaar nadat Storm het idee uitsprak in zijn intreerede. “Ik ben er trots op dat de ý dit gaat doen. De tijd is er rijp voor. En het helpt dat het College van Bestuur sympathiek tegenover het idee staat. Onze rector (Silvia Lenaerts, red.) komt uit Vlaanderen, waar deze regels al gelden. De eerste keer dat ik er met haar over sprak, was ze verbaasd dat we dit niet al deden aan de ý.”

Wat verandert er met Iedereen Professor?

  • Toga en baret

    Ook universitair docenten (UD’s) en universitair hoofddocenten (UHD’s) mogen voortaan een toga dragen tijdens academische plechtigheden. Denk daarbij aan de Opening Academisch Jaar, intree- en afscheidsredes, MomenTUm, diploma-uitreikingen en bij de verdediging van proefschriften.

  • Titel professor

    Alle UD’s en UHD’s mogen zich voortaan professor noemen. Dit mag in academische ceremonies en in situaties waarin het toevoegen van de titel professor recht doet aan de expertise van de onderzoeker in kwestie. Denk aan aanvragen voor internationale onderzoekbeurzen, op internationale conferenties, of in een expertrol in de media.

  • Promotierecht

    UD’s en UHD’s mogen optreden als eerste promotor van hun promovendus. Aan de toekenning van het zogeheten ius promovendi zijn voorwaarden verbonden, zoals het als inhoudelijk deskundige tot aan het proefschrift hebben begeleid van minstens één promovendus, en het behalen van een supervisiekwalificatie. Een belangrijk verschil is dat het onder de nieuwe voorwaarden zelfs mogelijk is voor een UD om als eerste promotor op te treden voor de eerste promovendus die ze begeleiden.

De toga als life event

Storm kan zich nog goed herinneren dat hij voor het eerst een toga mocht dragen toen hij hoogleraar werd. “Het lijkt puur cosmetisch, maar het betekent echt wel wat. Het is een groot life event voor veel wetenschappers.”

Storm (links) in het cortège tijdens MomenTUm. Foto: Bart van Overbeeke
Storm (links) in het cortège tijdens MomenTUm. Foto: Bart van Overbeeke

Met een toga presenteer je je als expert op je vakgebied. Dat kun je ook zijn als je nog geen hoogleraar bent.

Kees Storm, decaan Applied Physics and Science ý

“Een toga is niet zoals de hermelijnen mantel van de koning. Het dragen ervan zet je niet apart, maar laat juist zien dat je bij een groep hoort. Het is een uniform dat mensen gelijk maakt. Met het dragen van een toga vertegenwoordig je de universiteit, een traditie en waarde. Je presenteert je erin als drager van betrouwbare kennis, als expert op je vakgebied. Dat kun je ook zijn als je nog geen hoogleraar bent.”

‘Alleen hoogleraren in toga zorgt voor onnodige verdeling onder academici’

Max Birk was als voorzitter van de Eindhoven Young Academy of Engineering nauw betrokken bij de uitwerking en invoering van Iedereen Professor aan de ý. De universitair docent aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences ziet ernaar uit dat hij het recht krijgt om de promovendi die hij begeleidt tot doctor te mogen benoemen. Maar ook het mogen dragen van de toga en het voeren van de titel professor ziet hij als belangrijke vooruitgang.

Voor Birk naar Eindhoven kwam, werkte hij in Duitsland en Canada. Hij ervaart uitdagingen bij het communiceren van zijn academische expertise en status. “Je moet benadrukken dat je een 'assistant' professor bent, maar de buitenwereld begrijpt niet dat je een expert in het vakgebied bent en dezelfde verantwoordelijkheden en privileges van een academische burger hebt als ieder ander.”

Toga

In Canada droeg Birk al een toga. “Zo gauw als je daar je PhD haalt, hoor je bij de groep mensen die de papieren heeft om onafhankelijk onderzoek te doen en mag je een toga dragen. Dat voelt heel welkom.”

Birk vertelt dat hij dit jaar de eer had de best researcher awards te presenteren tijdens de ý Research Day. “Ik stond in mijn nette pak achter de schermen naast het cortège van hoogleraren, gekleed in toga’s. Hoeveel van hen denk je dat met mij praatte? Eén - een hoogleraar van mijn vorige faculteit.”

“Nu zorgt het dragen van een toga voor een onnodige verdeling onder academici. Het is goed dat we meer op gelijke voet komen. Want aan het eind van de dag doen we allemaal hetzelfde: onze bijdrage leveren aan de wetenschap en onze universiteit.”

Promotierecht

Het promotierecht aanvragen doet Birk zo gauw als het kan. “Voor mij draait het vooral om een goede begeleiding van onze promovendi. Daar hoort verantwoordelijkheid bij, en een gevoel van verbinding. Je werkt vier jaar lang nauw samen met ze, ziet ze groeien. Je ziet hun werk, daar investeer je samen in. Het is niet meer dan logisch dat je dan ook degene bent die de doctorstitel mag toekennen. Die als eerste de kandidaat feliciteert en de laudatio mag uitspreken.”

Foto: Vincent van den Hoogen

De titel

Storm denkt dat de titel professor ervoor zorgt dat de buitenwereld de expertise van onze wetenschappers beter ziet. “Het geeft jonge wetenschappers extra kansen om zich te profileren in bijvoorbeeld praatshows op TV, denkt Storm. “De media willen graag spreken met iemand die prof. voor zijn of haar naam heeft, want dat straalt autoriteit en kennis uit.”

“Dat hoeft niet altijd een grijze meneer te zijn die vertelt wat hij in zestig jaar onderzoek heeft ontdekt. Natuurlijk ben ik daar kort door de bocht, maar jonge wetenschappers kunnen de belangrijke boodschappen van de wetenschap - bijvoorbeeld rond de klimaat- en energietransitie – ook, en ik denk vaak beter, overbrengen op de jongere generatie. Dat die jongere generatie vaker herkenbare rolmodellen ziet en hoort lijkt mij ook een hele positieve ontwikkeling”

Internationale context

HRM-beleidsadviseur Julma Braat, betrokken bij de invoering van Iedereen Professor, zegt dat vooral in internationale context de titel professor mogen voeren van belang is. “Omdat internationaal andere gebruiken gelden, kan een UD door de Engelse term assistant professor onervarener overkomen dan een collega uit een ander land die zich professor mag noemen."

“We willen dat de aanspreektitel professor een soort containerbegrip wordt voor onze vaste academische staf, net zoals dat in het buitenland het geval is. Met deze maatregel kunnen we het internationale speelveld gelijktrekken, want het onderscheid dat we hanteerden, verdwijnt hiermee.”

Julma Braat. Foto: Vincent van den Hoogen
Julma Braat. Foto: Vincent van den Hoogen

We willen dat de titel ‘professor’ een containerbegrip wordt voor al onze vaste academische staf.

HRM-beleidsadviseur Julma Braat

Promotierecht – ius promovendi

Het recht om de doctorstitel toe te kennen aan een promovendus was aan onze universiteit voorbehouden aan hoogleraren. Sinds een aantal jaren kan aan universitair hoofddocenten, onder bepaalde voorwaarden, ook dit recht verleend worden.

Dat betekende in de praktijk dat je als universitair docent vier jaar lang intensief een promovendus kon hebben begeleid, zonder daar aan het eind van de rit de credits voor te krijgen. Want het is de hoogleraar die in de commissievergadering bij de verdediging de kandidaat voordraagt. Het is de hoogleraar die het laudatio op het eind uitspreekt (hoewel dat bij veel promoties al de daadwerkelijke begeleider is), en het is de hoogleraar die de felbegeerde bul mag uitreiken.

Universitair docenten doen vaak het meeste werk bij een promotie, maar krijgen daar niet de erkenning voor.

Kees Storm, decaan Applied Physics and Science ý

Storm: “Ik hoor van UD’s dat ze vooral dit promotierecht heel belangrijk vinden. Zij doen vaak het meeste werk, maar krijgen daar niet de erkenning voor.”

“Je kunt wel zeggen ‘het is niet meer dan een handje geven en een kokertje overhandigen, wat maakt dat nou uit?’, maar het is de afsluiting van een heel belangrijke fase in iemands opleiding. Het is het einde van een reis die je met de promovendus hebt gemaakt. Dat moet je dan ook zelf kunnen afsluiten door ze met de doctorstitel te bekleden.”

‘Het is hoog tijd om de credits te geven aan degene die ze verdiend heeft’

Voor materiaalonderzoeker Diletta Giuntini is het ius promovendi de belangrijkste maatregel die Iedereen Professor brengt. Ze kan niet wachten tot ze het promotierecht weer krijgt.

Je leest het goed, er staat ‘weer krijgt’. Want toen de Italiaanse in 2020 naar de ý kwam voor een aanstelling als universitair docent bij de faculteit Mechanical Engineering had ze al twee promovendi begeleid als eerste promotor.

Giuntini kwam met veel internationale ervaring naar de ý, had haar eigen beurzen binnengehaald en een eigen groep opgebouwd met promovendi en studenten. “Ik ben een ervaren onderzoeker, aangenomen vanwege mijn onafhankelijkheid, mijn ervaring, ambitie en visie.”

Onaangename verrassing

Het was dan ook een onaangename verrassing toen ze hoorde dat ze als universitair docent aan de ý geen eerste promotor mag zijn van haar eigen promovendi. “Ik heb het idee, ik krijg de beurs, ik doe de supervisie van mijn promovendi. Waarom mag ik dan niet de eerste promotor zijn?”

“Ik was als postdoc in Hamburg al eerste promotor, en had er geen flauw idee van dat ik dat recht hier niet automatisch ook had. Veel mensen zien Nederland als een progressief land en de universiteiten hier werken aan grensverleggend onderzoek. Dit had ik niet verwacht.”

“Internationaal gezien is dit niet uit te leggen. Ik doe hetzelfde als mijn collega’s aan universiteiten in Duitsland, Amerika, Zwitserland of Engeland. Dezelfde baan, maar met andere rechten.”

Giuntini is dan ook blij dat UD’s aan de ý promotierecht krijgen. “Daarmee krijgen we de credits die we verdienen. En krijgen we de kans om ons te ontwikkelen, om eigenaarschap en verantwoordelijkheid te pakken. Dat kunnen we aan!”

Foto: Angeline Swinkels

Hoe verder

De Universiteitsraad heeft eind september een positief advies afgegeven op Iedereen Professor. Na het definitief besluit van het College van Bestuur, zal Iedereen Professor naar verwachting vanaf 1 november ingaan aan onze universiteit.

Beleidsadviseur Braat zegt dat de universiteit niet proactief gaat kijken welke UD’s in aanmerking komen voor het promotierecht. “De universitair docent moet zelf het initiatief nemen en het online formulier daarvoor invullen. Daarmee gaan ze naar hun decaan en – wanneer die akkoord is – legt die het voor aan het ý-brede College voor Promoties. Dat college beoordeelt of de UD voldoet aan de .”

Decaan Kees Storm kan niet wachten tot het zover is: “Zodra het mag, stuur ik het formulier naar alle principal investigators aan mijn faculteit die voor het ius promovendi in aanmerking komen.”

Tip voor beginnende togadragers

Storm heeft ten slotte nog een tip voor zijn collega’s die straks voor het eerst een toga mogen dragen: “Trek er geen jasje onder aan. Ik maakte die beginnersfout en liep de eerste keer badend in het zweet rond in mijn toga.”

Uit onze strategie: over Erkennen en Waarderen

Wetenschappers doen zoveel meer dan alleen onderzoek. Ze geven en ontwikkelen onderwijs, begeleiden studenten en promovendi, geven leiding aan een afdeling, en delen hun inzichten met het grote publiek. Toch worden ze vooral nog beoordeeld op hun individuele onderzoeksoutput. Dit verandert met Erkennen en Waarderen. Samenwerken in een team wordt gestimuleerd, en er ontstaat meer ruimte voor diversiteit in ambities en talent op het gebied van onderzoek, onderwijs, leiderschap en impact. Erkennen en Waarderen valt in onze Strategie 2030 onder het thema Talent.

Vragen?

Heb je vragen over wat Erkennen en Waarderen voor jou kan betekenen? Neem dan contact op met Julma Braat van Human Resources Management.

Geschreven door

Brigit Span
(Corporate Storyteller)

Meer over onze strategie

Blijf ons volgen